Je hebt van die momenten dat de slaap even niet wil komen. Een tijdje terug midden in nacht wakker geworden met een hoofd vol gedachten. Voor mij was het ineens duidelijk. Tien korte punten genoteerd die de basis vormen voor een goed voedselbeleid. Die notitie lag al even te wachten op een goed moment om naar buiten te komen. Dat volgde snel met de publicatie van het rapport van de WRR, Naar een voedselbeleid. Een in grote lijnen uitstekende analyse, met op een enkele uitzondering na tal van verstandige aanbevelingen om ons voedsel gezonder en duurzamer te maken. Daarmee automatisch de concurrentiepositie van de sector versterkend. Ik had die WRR even niet scherp op het netvlies. Het rapport kreeg veel media aandacht en wordt nog behandeld door Kabinet en Kamer. In de 178 pagina’s tekst vond ik veel overeenkomst met mijn simpele nachtelijke lijstje. Bij deze:

1. Veilig voedsel

Er komt een ministerie van Voedsel. De minister is eindverantwoordelijk voor het voedselbeleid waaronder de voedselveiligheid. Het bedrijfsleven zorgt er natuurlijk voor dat het aangeboden voedsel veilig is. Het overheidstoezicht (NVWA) dient dit te handhaven moet volkomen onafhankelijk kunnen opereren en bedrijven maar ook ministers op de vingers kunnen tikken.

2. Voedingsles voor iedereen

Om te voorkomen dat burgers verder vervreemd raken van hun voedsel is het noodzakelijk dat op gemeentelijk niveau via bijvoorbeeld een voedselstrategie voedings-, kook- en smaakcursussen gegeven worden. Via stadslandbouw, foodfestivals en andere events wordt de beleving dichterbij gebracht. De lokale aanpak is hiertoe de meest aangewezene. Gemeenten stimuleren een gevarieerd aanbod winkels, foodservice en horeca waar gezond en duurzaam eten verkocht wordt. Een gevarieerd aanbod van en het beleven van echt lekker eten creëert verbinding in de stad.

3. Eerlijke communicatie

Een product is wat het belooft. Informatie moet dus altijd correct zijn. En makkelijk beschikbaar via een onafhankelijke database. Toegankelijk voor iedereen.

Basislevensmiddelen mogen niet met additieven worden gekleurd of anderszins de consument misleiden. Dus geen bruin gekleurd witbrood meer. Geen evident ongezonde voedselreclames (bijvoorbeeld energiedrinks) voor kinderen en jongeren. De NVWA dient dit te handhaven.

4. Ecologisch verantwoord

Voor een gezonde voedselproductie is het cruciaal de bodemvruchtbaarheid van landbouwgronden te verhogen. En die gaat zelfs in het vruchtbare Nederland onderuit. Na jaren van stabilisatie wordt het tijd om versneld het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, kunstmest en fossiele energie te verminderen. En we gaan door teelt en veredeling de intrinsieke kwaliteit van ons voedsel vergroten.

5. Cyclische economie

Voedselverpakkingen moeten voldoen aan de principes van de cyclische economie. Waar mogelijk onverpakt, zoveel mogelijk retourstromen die goed en hoogwaardig recyclebaar zijn, vrij van milieugevaarlijke stoffen en met een lage input van fossiele energie.

6. Respect voor dieren

Minder en veel beter, dat is het motto. Dus enkel vlees wat voldoet aan keurmerkeisen zoals milieukeur en de sterren van de Dierenbescherming of vergelijkbare systemen. Idem voor eieren, vis en andere voeding van dierlijke oorsprong.

7. Eerlijke prijs

Alle schakels in de keten horen een fatsoenlijk basaal inkomen te verdienen. Dit geldt natuurlijk voor producenten en werknemers in derde wereldlanden, maar ook voor ondernemers hier. In het bijzonder voor de lokale fooddetaillisten die met hun aanbod van producten een stad leefbaar en gevarieerd houden. Door ketens kort en transparant te houden valt hier winst te boeken.

8. Gezonde competitie

Voorkom dat de consument voor zijn voedsel te zeer afhankelijk wordt van één schakel in de keten. Diversiteit is hier, net als in de natuur, het motto. Bij zaadveredeling is het kwekersrecht de aangewezen vorm. Uitzondering op de competitieregel vormen collectieve afspraken in de keten die juist tot doel hebben het niveau van verduurzaming van het voedsel te verhogen. Daar wordt door de Autoriteit Consument & Markt (ACM) erg spastisch over gedaan en dat vormt een enorme blokkade om free riders die duurzaamheid en gezondheid aan hun laars lappen, in het gareel te krijgen.

9. Gezond is de standaard

Het wordt de consument veel makkelijker gemaakt om gezond te eten. Op scholen, in crèches, zorginstellingen, op recreatieve hotspots, (tank)stations, is het grootste deel van het aanbod in voedsel en dranken gezond. Bewerkte levensmiddelen moeten gaan voldoen aan de eisen van het Vinkje, welke stap voor stap aangescherpt worden.

10. Verdubbelen groente- en fruitconsumptie

Er komt een nationaal plan om de consumptie van groente en fruit voor alle!! burgers fors te verhogen. Groente en fruit zijn gezond, gevarieerd en lekker. Door aanzienlijk meer groente en fruit te eten wordt het dagelijkse menu veel gezonder en tegelijk de footprint fors verlaagd.

‘s Nachts ziet de wereld er vaak overzichtelijk uit. Achter een eenvoudig voedselbeleid zit een ingewikkelde wereld. Maar het is de kunst die toch simpel te houden. Dus, tien adviezen waarmee ons voedsel een stuk duurzamer en gezonder wordt. En waarmee het leven weer een stukje kleurrijker wordt voor de consument. Simpel beter eten.

Marcel Schuttelaar